Dünya tarihinin en büyük nükleer kazalarından biri olan ve insanlık tarihinin en sarsıcı facialarından biri Çernobil kazasıdır. 26 Nisan 1986’da meydana gelen nükleer kazaya verilen bir diğer isimde Çernobil Faciasıdır. Resmi adıyla kayıtlara geçen ladimir İlyiç Lenin Nükleer Santrali, SSCB’nin o dönem parçası olan Ukrayna’nın Pripyat şehrinde yer almaktaydı.
Dünyayı etkileyen kaza santralin 4 numaralı reaktöründe gerçekleşirken, her bir reaktör 1.000 Megawatt güce sahipti.
26 Nisan 1986 yılının Cumartesi günü santral görevlisi mühendislerinin sistemli testi sırasında kaza meydana gelmiştir. Olası bir elektrik kesintisinde reaktörün nasıl kontrol altına alınabileceğini test etmek isteyen mühendisler 4. reaktörün elektriğini gece 01:23’de keserek deneme yapmaya çalışmışlardır.
Test öncesinde dahi düzgün çalışmayan reaktör elektrik kesintisi sonucunda reaktöre su taşıyan türbinleri yavaşlatarak buharlaşmanın hızlanmasına ve içeride buhar basıncının birikmesine neden olmuştur. Test sırasında fark edilen beklenmedik güç dalgalanması son noktaya ulaştığında bir dizi tepkimeye neden oldu.
Nötron moderatör ile hava arasındaki grafitin birleşmesi sonucu reaktör tutuşarak çıkan yangın sonucunda atmosfere yükseldi Pripyat dahil geniş bir coğrafyaya nükleer serpinti bulutu yayıldı. Sovyetler Birliğinin batısından Avrupa’ya, Karadeniz’den Türkiye’ye kadar yayılan nükleer serpinti bulutu bölgelerin etkilenmesine neden oldu.
2000 yılına kadar Rusya, Ukrayna’da buluttan etkilenen bölgelerden 350.400 kişi tahliye edilirken, Rusya’nın verilerine göre radyoaktif kazadan etkilenen yerlerin çoğunluğu %60 ile Beyaz Rusya olduğu açıklandı.
Reaktörde çıkan 10 gün boyunca sürmüş, Çernobil yasak bölge ilan edilmiştir. Uluslararası Nükleer Olay Ölçeğine göre günümüze kadar gerçekleşen en büyük nükleer kazalardan biridir. Bütün kuzey yarım küreyi etkisi altına alan nükleer saçılım tehlikesi yedi milyona yakın kişiyi radyoaktif olarak etkilerken, 700.000 kişinin yerini değiştirmesine neden oldu. Küresel bir felaket olan Çernobil kazası, radyasyona maruz kalan 3940 kişinin kanserden ölmesine neden olmuştur.
Türkiye’nin doğu Karadeniz bölgesi felaketten etkilenirken, çay endüstrisinin büyük zarar görmesine neden olmuştur.