Bilinç Akışı Tekniği Nedir?
Bilinç akışı tekniği, roman ve öykü yazımında karakterlerin zihninden geçenleri seri bir şekilde ara vermeden, belli bir sıralama sokmaya gerek duymadan aktarmaya çalıştığı edebi anlatım tekniğidir. Anlık izleklerden oluşan cümleler uzun ve karmaşık olmaya meyillidir. Bu tekniği kullanan yazar, kahramanın nesneleri, hayatı, olayları nasıl algıladığını bilinç yansıması şeklinde açıklar.
İç monolog ve iç konuşma tekniğiyle karıştırılan bilinç akışı, benzerlik göstermesine rağmen yapısal olarak farklılık gözetmektedir. Bilinç akışı tekniğinde gramere, imlâ kurallarına dikkat edilmeksizin kelimeler birbirini takip etmektedir.
Daha çok derin ve soyut ifadeler meydana gelirken, samimi düşüncelerin ortaya çıkmasına neden olarak mantıksal örgütlenme içermez. Bilinçsizliğe daha yatkın, anlık imgelerle sürekli değişen düşüncelerin bir araya gelmesidir.
Bu tekniği ustaca kullanan yazarlardan biri James Joyce‘dir, eserlerinin genelinde bilinç akışı tekniğinden yararlanmayı seçmiştir.
Ulysses eserinde bilinç akışı tekniğini protagonis olarak seçtiği Stephen Dedalus‘un anlık düşünceleriyle okurda zor anlaşılan, sürekli hareket halinde olan bilinçsizliği kelimeleriyle resmeder.
Türk edebiyatında is bilinç akışı akımına yazılarında başarıyla kullanan iki isim dikkat çekmektedir. Oğuz Atay Tutunamayanlar romanında bilinç akışı tekniğini deneysel işleviyle adapte etmiş, romanın büyük bölümünü kahramanının düşünceleri kaplamıştır. Tutanamayanlar yayımlandığı dönemde oldukça ilgi çekmiş ve eleştirmenler tarafından geçerli not alan bir eserdir. Oğuz Atay özellikle başladığı bilinç akışı cümlemesini 75 sayfa boyunca noktalama işaretleri kullandırmadan peşi sıra sürüklemiştir.
Türk edebiyatının modern klasik yazarlarından biri olan Yusuf Atılgan, Anayurt Oteli ve Aylak Adam romanlarında bilinç akışı tekniğini kullanmıştır.
Bilinç akışı tekniğini kullanan diğer yazarlar;
- Orhan Pamuk – Sessiz Ev
- Virginia Woolf – Dalgalar
- D. Salinger – Çavdar Tarlasında Çocuklar
