Peribacaları (veya peri bacaları), kalkerli kayaların aşınması sonucu oluşan, genellikle koni şeklindeki yapılar olarak tanımlanır. Bu oluşum, genellikle karstik topoğrafyanın bir özelliği olarak ortaya çıkar. Peribacalarının oluşumunda etkili olan ana faktörler şunlardır:

1. Sulu Erozyon: Sulu erozyon, yağış sularının kalkerli kayaların üzerinden geçerken çözünmüş mineralleri taşıması ve bu süreçte kayaların aşınmasına neden olmasıdır. Bu erozyon, peribacalarının oluşumunda önemli bir rol oynar.
2. Kalkerli Kayaların Çözünürlüğü: Peribacalarının oluşumunda etkili olan bir diğer faktör, kalkerli kayaların çözünürlüğüdür. Kalker, asit içeren sularla reaksiyona girebilir ve çözünebilir. Bu, kalkerli kayaların zamanla aşınmasına ve peribacalarının oluşumuna yol açar.
3. Dona Maruz Kalma: Soğuk iklimlerde donma ve çözülme, kalkerli kayaların çatlamasına ve parçalanmasına neden olabilir. Bu süreç, peribacalarının oluşumunda da etkili olabilir.
4. Bitki Örtüsü: Bazı peribacalarının oluşumunda bitki örtüsü de önemli bir rol oynar. Bitkilerin kökleri, kalkerli kayaların çatlaklarına nüfuz edebilir ve kayaların aşınmasını hızlandırabilir.
5. Yüzey Suları ve Akarsular: Yüzey suları, kalkerli kayaların yüzeyinden geçerek çözünmüş mineralleri taşıyabilir. Akarsular da bu süreci hızlandırabilir ve peribacalarının oluşumunu şekillendirebilir.

Peribacalarının oluşumunda bu faktörlerin bir kombinasyonu etkili olur ve bu süreç genellikle uzun bir zaman dilimini kapsar. Peribacaları genellikle kara üzerinde değil, yer altındaki su yolları boyunca oluşur ve zamanla yüzeye çıkar.

Peribacalarının oluşumunda genellikle kalker veya kireçtaşı gibi çözünür kayaçlar etkilidir. Peribacaları, karstik topoğrafyalarda, yani suda çözünebilen kayaçların yaygın olduğu bölgelerde oluşur. İşte peribacalarının oluşumunda etkili olan başlıca faktörler:

1. Kalkerli veya Kireçtaşı Kayaçlar: Peribacalarının oluşumunda temel etken, kalker veya kireçtaşı gibi çözünür kayaçlardır. Bu kayaçlar, suda çözünme eğilimindedir. Karbonat mineralleri içerdikleri için, asidik sularla reaksiyona girerek çözünebilirler.
2. Sulu Erozyon: Yağış suları, kar, ve diğer doğal su kaynakları, kalkerli veya kireçtaşı kayaları aşındırarak çözünmelerine neden olur. Sulu erozyon, kayaç yüzeyini oyarak çatlaklar, oyuklar ve mağaralar oluşturabilir.
3. Karstik Süreçler: Peribacalarının oluşumunda etkili olan bir diğer süreç, karstik süreçlerdir. Bu süreçler, suda çözünebilen kayaçların kimyasal erozyonu, mağara oluşumu, ve yeraltı su yollarının oluşumunu içerir.
4. Asitik Çözücüler: Kalkerli kayalar, asit içeren sularla reaksiyona girebilir. Özellikle karbon dioksit içeren yağış suları, bu suların kalkerli kayalarla temas ettiğinde çözünmeyi hızlandırabilir.
5. Bitki Etkisi: Bitkilerin kökleri, kalkerli kayalara nüfuz ederek çatlakları genişletebilir ve kayaçların aşınmasına katkıda bulunabilir. Aynı zamanda bitkiler, toprak erozyonunu azaltabilir ve suyun doğrudan kayalara ulaşmasını önleyebilir.
6. Dona Maruz Kalma: Soğuk iklimlerde donma ve çözülme, kalkerli kayalarda çatlak oluşumunu hızlandırabilir. Bu çatlaklar zamanla genişleyerek peribacalarının oluşumunu şekillendirebilir.

Peribacalarının oluşumu genellikle bu faktörlerin karmaşık etkileşimi sonucunda gerçekleşir ve uzun bir zaman dilimini kapsar.

Kapadokya, Türkiye’nin iç bölgelerinde yer alan ve eşsiz kaya oluşumlarıyla ünlü bir bölgedir. Kapadokya’nın coğrafi konumu, üç farklı volkanik dağın etkileşimi sonucu oluşmuştur. Ancak, Kapadokya’nın tam olarak hangi iki volkanik dağ arasında yer aldığı konusunda kesin bir bilgi vermek zordur, çünkü bölgedeki jeolojik yapı karmaşıktır ve zaman içinde farklı volkanik faaliyetlerin etkisi altında kalmıştır.

Bölgedeki temel volkanik faaliyet, Erciyes Dağı (Argaeus) ve Hasandağı gibi dağlardan kaynaklanmaktadır. Erciyes Dağı, Kapadokya’nın kuzeydoğusunda, Hasandağı ise güneydoğusunda yer almaktadır. Bu iki volkanik dağın çevresindeki lav, küller ve diğer volkanik malzemeler, Kapadokya’nın benzersiz coğrafi özelliklerini oluşturmuştur. Kapadokya’nın jeolojik tarihi, milyonlarca yıl süren erozyon, suyun ve rüzgarın etkisiyle oluşan peri bacaları, vadiler ve kaya oluşumlarına yol açmıştır.