Peri Bacaları, Türkiye’nin Kapadokya bölgesinde, özellikle Nevşehir iline bağlı Ürgüp ve çevresinde yer alan sıradışı doğal oluşumlardır. Bu ilginç yapıların oluşumunda etkili olan kayaç türü, tüf ve bazalttır.
Oluşum süreci şöyle gerçekleşir:
- Bölge, yaklaşık 60 milyon yıl önce Tersiyer dönemde meydana gelen volkanik patlamalar sonucunda kalın tüf tabakalarıyla kaplanmıştır.
- Zamanla üzerine bazalt lavları çökelmiştir.
- Erozyon, rüzgar ve su etkisiyle bu tüf ve bazalt tabakaları aşındı. Tüf, bazalta göre daha yumuşak bir kayaç olduğu için daha hızlı aşındı. Buna karşılık, bazaltın oluşturduğu sert tabaka, altındaki tüf tabakasını bir süre daha korudu.
- Sonuçta, bazalt tabakalarının koruduğu tüf sütunları aşındı ve bugün gördüğümüz şapkalı veya şapkasz sıradışı yapılar, yani Peri Bacaları, meydana geldi.
Bu nedenle, Peri Bacaları’nın oluşumunda tüf ve bazalt kayaç türlerinin etkisi büyüktür.
Peribacaları volkanik kayaç mı?
Evet, Peribacaları volkanik kökenli kayaçlardan oluşmuştur. Ancak, “Peribacaları volkanik kayaç mı?” sorusuna direkt “evet” demek, konunun detaylarını gözden kaçırmamıza neden olabilir. Peribacalarının oluşumundaki ana kayaçlar tüf ve bazalttır ve bu kayaçlar volkanik kökenlidir.
- Tüf (tüf taşı): Volkanik patlamalar sırasında fışkıran kül, lav parçacıkları ve gazların atmosferde yoğunlaşmasıyla oluşan yumuşak, poröz bir kayaçtır.
- Bazalt: Sıvı lavların yüzeye çıkıp soğumasıyla oluşan sert, koyu renkli bir volkanik kayaçtır.
Peribacalarının oluşumu sırasında, bu volkanik kayaçlar erozyonun etkisiyle şekillenmiş ve bugünkü benzersiz yapılarına kavuşmuşlardır. Bu nedenle, Peribacalarının ana bileşenleri olan tüf ve bazalt, volkanik kökenli kayaçlardır.
Peribacalarının oluşumunda nem etkili mi?
Evet, Peribacaları’nın oluşumunda nemin, özellikle de suyun erozyon yoluyla önemli bir etkisi vardır. Bu doğal yapıların oluşum süreci, tüf ve bazalt gibi volkanik kayaçların erozyonla şekil almasından kaynaklanır. Bu erozyon sürecinde hem rüzgar hem de su etkili olmuştur.
Nem ve yağışlar, tüf gibi yumuşak kayaçları aşındırarak bu materyalin taşınmasına neden olur. Zamanla bu aşındırma, Peribacaları’nın karakteristik sütun şekillerini oluşturmuştur. Özellikle su, tüfün kolayca aşındırılabilen yapısını bazaltın koruması altında şekillendirmiştir. Yüzeyde kalan bazalt tabakaları, altındaki tüfü daha uzun süre korumuş ve bu şekilde şapkalı Peribacaları’nın oluşmasına yardımcı olmuştur.
Sonuç olarak, Peribacaları’nın oluşumunda nem, özellikle suyun aşındırma etkisiyle önemli bir role sahiptir.