Orhun Yazıtları, Göktürk Kağanlığı dönemine ait önemli tarihi belgelerdir ve Türk tarihindeki en eski yazılı anıtlardan biridir. Orhun Yazıtları’nın en önemli özellikleri şunlardır:
- Türkçe’nin Yazılı Hali: Orhun Yazıtları, Türkçe’nin tarih boyunca ilk kez resmi bir dil olarak kullanıldığı belgelerdir. Bu, Türk tarihinde dilin önemli bir aşamasını temsil eder.
- Göktürk Alfabesi: Orhun Yazıtları, Göktürk alfabesi olarak adlandırılan bir yazı sistemini kullanmaktadır. Bu, Türk alfabesinin erken bir formunu temsil eder. Alfabede, her harf bir sese karşılık gelir, bu da yazının okunmasını kolaylaştırır.
- Kültürel ve Tarihi Bilgiler: Yazıtlar, Göktürk Kağanlığı’nın kuruluşunu ve kağanların soyunu, zaferlerini, düşmanlarına karşı kazandıkları zaferleri ve kağanların kahramanlıklarını anlatan önemli tarihi ve kültürel bilgiler içerir.
- Tonyukuk Yazıtı, Kültigin Yazıtı ve Bilge Kağan Yazıtı: Orhun Yazıtları, Tonyukuk Yazıtı, Kültigin Yazıtı ve Bilge Kağan Yazıtı olarak üç farklı anıttan oluşur. Her bir yazıt, kendi dönemine ait önemli olayları ve bilgileri içerir.
- Orhun Yazıtları’nın UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde Yer Alması: Orhun Yazıtları, 2009 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak kabul edilmiştir. Bu, yazıtların kültürel ve tarihi önemini vurgular.
Orhun Yazıtları, Türk tarihindeki yazılı kültürün başlangıcını temsil eder ve Türk milletinin tarihî geçmişi hakkında önemli bilgiler sunar.
Orhun kitabeleri Kime ait?
Orhun Yazıtları, Göktürk Kağanlığı’na aittir. Göktürk Kağanlığı, Orta Asya’da Türk boylarının birleşmesiyle oluşan bir devlettir. Yazıtlar, Göktürk Kağanlığı’nın hükümdarları tarafından diktirilmiş ve bu hükümdarlar dönemindeki olayları, zaferleri, soyuyla ilgili bilgileri içermektedir. Üç farklı yazıt vardır: Tonyukuk Yazıtı, Kültigin Yazıtı ve Bilge Kağan Yazıtı. Bu yazıtlar, Göktürk hükümdarlarının (kağanların) emirleri ve liderlikleri altında dikilmişlerdir. Orhun Yazıtları, Türk tarihindeki yazılı kültürünün başlangıcını temsil eder.
Orhun Yazıtları kim tarafından bulunmuştur?
Orhun Yazıtları, Rus bilim insanı, Türkolog ve araştırmacı Vilhelm Thomsen tarafından bulunmuştur. Thomsen, Orhun Irmağı’nın kuzeyinde, Moğolistan’ın bugünkü Orhun vadisinde, Karakurum Dağları’nın eteklerindeki Orhun Nehri’ne yakın bir bölgede, Köktürk İmparatorluğu’nun eski başkenti olan Ötüken’de 1889 ve 1890 yıllarında bu yazıtları keşfetmiştir.
Orhun Yazıtları’nın bulunuşu, Türk tarihinde yazılı belgelerin varlığını doğrulayan önemli bir dönemeçtir. Bu yazıtlar, Türk tarihindeki en eski yazılı belgelerden biri olarak büyük bir öneme sahiptir. Thomsen’in çalışmaları, Orhun Yazıtları’nın çözülmesine ve anlaşılmasına katkıda bulunmuştur.