Halit Ziya Uşaklıgil’in Mai ve Siyah romanı, başkahraman Ahmet Cemil’in trajik hikayesiyle sona erer. Roman boyunca edebiyat dünyasında başarılı bir yazar olmayı hayal eden Ahmet Cemil, hayallerini gerçekleştirmek için büyük çaba sarf eder. Ancak bu süreçte çeşitli zorluklarla ve engellerle karşılaşır.

Romanın sonunda Ahmet Cemil’in hayalleri birer birer yıkılır. Hem sevdiği kadını kaybeder hem de mesleğinde arzu ettiği başarıya ulaşamaz. Babasının ölümü, iş hayatındaki sıkıntılar ve aşk hayatındaki başarısızlık, Ahmet Cemil’in yaşamında büyük bir boşluk yaratır. Tüm umutları yok olur ve hayata karşı umutsuz bir tavır geliştirir. Son sahnede, yaşadığı tüm hayal kırıklıklarının ardından İstanbul Boğazı’na bakarak geleceğe dair son ümidini de yitirir.

Romanın sonunda Ahmet Cemil’in, başlangıçta mavi hayallere kapılmasına rağmen karanlık bir gerçekle yüzleştiğini ve bu yüzden “siyah” bir sonla karşı karşıya kaldığını görüyoruz. Bu, eserin “mai” ve “siyah” sembolleri arasındaki tezatı daha da belirgin hale getirir; “mai” hayalleri, “siyah” bir gerçekliğe dönüşmüştür.