Kertenkelenin kopan kuyruğunun hareket etmesinin nedeni, bu canlıların “ototomi” adı verilen bir savunma mekanizmasına sahip olmalarıdır. Ototomi, bazı hayvanların belirli vücut kısımlarını tehlike anında kopartabilme yeteneğini ifade eder. Kertenkeleler, düşmanlarından kaçarken kuyruğunu kopartarak onu bir dikkat dağıtıcı olarak kullanabilir.

Kuyruk koparılığında bile kas aktivitesi ve sinir uyarıları kısa bir süre daha devam eder. Bu nedenle kopan kuyruk, kıvrılarak ve sallanarak hareket etmeye devam eder. Bu hareketler, potansiyel bir yırtıcının dikkatini kuyruğa çekerken, kertenkelenin kaçmasına zaman tanır.

Kuyruğun hareket etmesi, bireyin merkezi sinir sistemine bağlı olmadan, kuyruktaki sinir ve kas hücrelerinin refleksif aktivitesi sonucudur. Ancak bu hareketlerin süresi sınırlıdır ve enerji tükenene kadar sürer.

Birçok kertenkele türü, kaybettikleri kuyruğun yerine yeni bir kuyruk büyütebilme yeteneğine de sahiptir, ancak yeni büyüyen kuyruk genellikle orijinali kadar fonksiyonel veya estetik değildir.

Evet, birçok kertenkele türü, tehlike anında kuyruğunu bırakma yeteneğine sahiptir. Bu savunma mekanizmasına “ototomi” denir. Kertenkeleler, bir yırtıcı veya tehlike tarafından yakalandıklarında, bazen kuyruklarını kasıtlı olarak bırakabilirler.

Bu mekanizma, kertenkelenin vücudunda belirli zayıf noktaların (fraktür düzlemleri) bulunmasına dayanır. Yırtıcı bir hayvan kertenkelenin kuyruğunu yakaladığında, kertenkele bu zayıf noktadan kuyruğunu koparabilir. Kopan kuyruk, kas spazmları nedeniyle hızla hareket eder, bu da yırtıcının dikkatini dağıtarak kertenkelenin kaçma şansını artırır.

Bırakılan kuyruğun hareketi, yırtıcının dikkatini çekmeye ve onu meşgul etmeye yardımcı olabilirken, kertenkele geri kalan vücuduyla güvenli bir yere kaçar. Birçok kertenkele, bıraktıkları kuyruğun yerine zamanla yeniden bir kuyruk büyütebilir. Ancak, yeni büyüyen kuyruk genellikle orijinalinden farklıdır hem yapısal hem de renk açısından.

Kuyruğunu bırakmak kertenkelenin enerji ve kaynaklarını tüketen bir eylemdir, bu nedenle sadece gerçekten tehlikede olduklarında bu savunma mekanizmasını kullanırlar.

Kertenkeleler, doğal düşmanlarından ve tehditlerden korunmak için bir dizi savunma stratejisi ve adaptasyona sahiptir. İşte kertenkelelerin savunma mekanizmalarından bazıları:

1. Kamufle: Birçok kertenkele türü, yaşadıkları ortama uyum sağlayan deri renkleri ve desenleriyle kamufle olabilir. Bu sayede yırtıcılara karşı neredeyse görünmez hale gelirler.
2. Ototomi: Daha önce de belirtildiği gibi, birçok kertenkele türü tehlike anında kuyruğunu bırakabilir. Kuyruk, yırtıcının dikkatini dağıtırken kertenkele kaçma fırsatı bulur.
3. Hız ve Çeviklik: Kertenkeleler genellikle hızlı ve çevik hayvanlardır. Tehlike anında hızla kaçarak veya saklanarak yırtıcılardan korunabilirler.
4. Tehtitkar Davranışlar: Bazı kertenkele türleri, daha büyük ve tehditkar görünmek için vücutlarını şişirebilir, ağızlarını açabilir veya ses çıkarabilirler.
5. Isırık: Tehlike anında bazı kertenkele türleri ısırarak kendilerini savunabilirler.
6. Zehir: Bazı kertenkele türleri, özellikle Gila canavarı ve Meksika boncuklu kertenkelesi gibi türler, zehirli ısırıklarla kendilerini savunabilirler.
7. Tüy Dökme: Bazı kertenkele türleri, derilerinin üst katmanını hızla dökerek bir yırtıcının pençesinden kurtulabilirler.
8. Duruş ve Hareketler: Bazı kertenkeleler, tehlikeli veya zehirli başka hayvanları taklit eden davranışlarla yırtıcılardan korunabilirler. Örneğin, bazı kertenkeleler, tehlike anında yan yana hareket ederek yılanları taklit eder.

Kertenkelelerin savunma mekanizmaları yaşadıkları ortama, boyutlarına ve özel ekolojik ihtiyaçlarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu savunma stratejileri, kertenkelelerin hayatta kalmasına yardımcı olur ve evrimsel süreçte gelişmiştir.