Kanun-i Esasi, 1876 yılında Osmanlı İmparatorluğu tarafından kabul edilen bir anayasadır. Bu anayasa, Osmanlı Devleti’nde hükümetin ve devletin temel organizasyonunu düzenleyen bir belgedir. İsmi “Temel Kanun” veya “Esas Kanun” anlamına gelir.

Kanun-i Esasi’nin ana amacı, Osmanlı Devleti’nde modern bir yönetim düzeni oluşturarak, hükümetin güçlerini düzenlemek, vatandaşların temel haklarını korumak ve toplumsal düzeni sağlamaktı. Bu anayasa, devletin yönetimine dair temel prensipleri belirleyerek, padişahın yetkilerini sınırlamaya ve meclisin rolünü güçlendirmeye çalıştı. Ayrıca, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini korumaya yönelik hükümler içeriyordu.

Ancak, Kanun-i Esasi’nin uygulanması ve etkinliği zamanla sınırlı kaldı. Osmanlı İmparatorluğu’ndaki siyasi ve sosyal sorunlar devam etti ve daha sonra anayasa, çeşitli müdahaleler ve siyasi değişikliklerle sürekli olarak revize edildi. 1876’daki orijinal metni, zaman içinde birkaç kez değişikliğe uğradı ve sonunda 1908’de gerçekleşen II. Meşrutiyet’in ilanıyla geçici olarak askıya alındı. Ancak, Osmanlı Devleti’nin çöküşüyle birlikte 1921’de yürürlüğe giren Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk anayasasının kabulüne kadar resmi olarak yürürlükte kalmaya devam etti.

Kanuni Esasi, Osmanlı İmparatorluğu’nda 23 Aralık 1876 tarihinde ilan edilen ilk anayasadır. “Kanun-i Esasi” terimi Türkçe’de “Temel Kanun” veya “Esas Kanun” anlamına gelir. II. Abdülhamid döneminde, Tanzimat dönemi reformlarının bir devamı olarak hazırlanan bu anayasa, Osmanlı Devleti’nde modernleşme çabalarının bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır.

Kanuni Esasi’nin temel amaçları arasında şunlar yer almaktadır:

1. Hükümetin Düzenlenmesi: Anayasa, devletin yönetimine dair temel prensipleri belirleyerek, hükümetin örgütlenmesini düzenler. Padişahın yetkilerini sınırlar ve meclisin rolünü güçlendirir.
2. Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması: Vatandaşların temel haklarını ve özgürlüklerini korumaya yönelik hükümler içerir. İnsan haklarına saygı gösterilmesini amaçlar.
3. Hukukun Üstünlüğü: Anayasa, hukukun üstünlüğünü vurgular. Adaletin sağlanması ve hukuki süreçlerin düzenlenmesi amacı güder.
4. Toplumsal Düzenin Sağlanması: Anayasa, toplumsal düzeni korumak ve istikrarı sağlamak amacıyla çeşitli düzenlemeler içerir.

Ancak, Kanuni Esasi’nin uygulanması ve etkinliği zaman içinde sınırlı kaldı. Osmanlı İmparatorluğu’ndaki siyasi ve sosyal sorunlar devam etti ve daha sonra anayasa, çeşitli müdahaleler ve siyasi değişikliklerle sürekli olarak revize edildi. 1876’daki orijinal metni, zaman içinde birkaç kez değişikliğe uğradı ve sonunda 1908’de gerçekleşen II. Meşrutiyet’in ilanıyla geçici olarak askıya alındı. Ancak, Osmanlı Devleti’nin çöküşüyle birlikte 1921’de yürürlüğe giren Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk anayasasının kabulüne kadar resmi olarak yürürlükte kalmaya devam etti.