Batık maliyet yanılgısı (sunk cost fallacy), bir karar verme durumunda geçmişte yapılan yatırımların veya harcamaların göz önünde bulundurulmasıyla ortaya çıkan bir bilişsel yanılgıdır. Bu yanılgı, kişilerin geçmişte yaptıkları harcamaları veya yatırımları düşünerek gelecekteki kararlarını etkilemesine yol açar. Özellikle maddi veya emek yoğun harcamalar yapıldığında ve beklenen sonuçlar elde edilemediğinde, bu yanılgı daha sık görülür.
Batık maliyet yanılgısı, temelde insanların kayıpları telafi etme eğilimiyle ilişkilidir. Örneğin, bir kişi bir proje için çok miktarda para harcamış ve proje beklenen sonuçları vermemişse, kişi projeyi bırakmak yerine daha fazla zaman ve para harcayarak kayıplarını telafi etmeye çalışabilir. Oysa mantıklı bir yaklaşım, projenin başarısız olduğunu kabul ederek ve daha fazla kaynak harcamaktan kaçınarak yeni bir strateji oluşturmaktır.
Batık maliyet yanılgısı, iş ve yatırım dünyasında ve günlük hayatta karar verme süreçlerinde yaygın bir şekilde görülür. Bu yanılgı, kişilerin verimli ve mantıklı kararlar almasını engelleyebilir ve gelecekte daha büyük kayıplara yol açabilir. Bu nedenle, karar verirken geçmişte yapılan harcamalara veya yatırımlara takılıp kalmamak ve gelecekteki fayda ve maliyetleri dikkate almak önemlidir.
Sunk Cost Fallacy ne demek?
Sunk Cost Fallacy (Batık Maliyet Yanılgısı), insanların geçmişte yaptıkları yatırımlar veya harcamalar nedeniyle gelecekteki kararlarını etkileyen bir bilişsel yanılgıdır. Bu yanılgıda, geçmişte yapılan harcamaların veya yatırımların etkisiyle insanlar gelecekteki kararlarını verirken bu geçmiş harcamalara takılı kalabilirler. Oysa mantıklı bir yaklaşım, geçmişte yapılan harcamaları göz ardı ederek sadece gelecekteki fayda ve maliyetleri dikkate almaktır.
Örneğin, bir kişi bir projeye büyük miktarda para harcamış ve beklenen sonuçları elde edememişse, Sunk Cost Fallacy etkisinde kalabilir ve projeyi bırakmak yerine daha fazla kaynak harcayarak kayıplarını telafi etmeye çalışabilir. Oysa projenin gelecekte başarılı olma ihtimali düşükse ve artık projenin devam etmesi mantıklı değilse, projeden vazgeçmek daha doğru bir karar olacaktır.
Sunk Cost Fallacy, özellikle iş ve yatırım kararlarında ve günlük hayatta karar verme süreçlerinde yaygın bir şekilde görülür. Bu yanılgı, kişilerin mantıklı ve verimli kararlar almasını engelleyebilir ve gelecekte daha büyük kayıplara yol açabilir. Bu nedenle, karar verirken geçmişte yapılan harcamalara veya yatırımlara takılıp kalmamak ve gelecekteki fayda ve maliyetleri dikkate almak önemlidir.