“Tarih” kelimesi köken olarak Arapça’dan gelmektedir. Arapça’da “tarıh” kelimesi tarih yazmak için kullanılırken, “tarıha” kelimesi ise zaman belirtmek amacıyla kullanılır. Ancak Türkçede “tarih” kelimesi hem zamanı belirtmek hem de olayları sıralı bir şekilde anlatmak için kullanılır.
Tarihin kökeni, aslında insanların geçmişte yaşanan olayları, deneyimleri ve bilgileri gelecek nesillere aktarma ihtiyacından doğmuştur. İlk insanlar, mağara duvarlarına çizimler yaparak avlanma sahnelerini, hayvanları ve diğer olayları betimlemişlerdir. Bu, tarihin ilk yazılı olmayan formlarından biridir.
Antik dönemlerde, özellikle Sümerler, Mısırlılar, Çinliler ve Yunanlılar gibi medeniyetler, olayları kaydetmek için çeşitli yazılı sistemler kullanmışlardır. Bu yazılı kaynaklar, tarihsel olayları ve sosyal düzeni anlamamız için bize değerli bilgiler sağlar.
Zamanla, tarih yazımı daha sistematik bir hale gelmiştir. Özellikle Orta Çağ’da ve Rönesans döneminde tarih yazımı önemli bir disiplin haline gelmiştir. Modern dönemde ise tarihçilik, belgeleri ve kanıtları analiz eden, eleştirel bir yaklaşımla geçmişi anlamaya çalışan bir bilim dalı olarak şekillenmiştir.
Kısacası, tarihin kökeni, insanların geçmişteki olayları anlama ve bu olayları gelecek nesillere aktarma ihtiyacından doğmuştur. Tarih, toplumların kimliklerini, kültürlerini ve deneyimlerini anlamamıza yardımcı olan önemli bir bilim dalıdır.
Tarihin kurucusu kimdir?
“Tarihin kurucusu” olarak anılan bir kişi yoktur, çünkü tarihin yazılması ve incelenmesi binlerce yıldır birçok medeniyet tarafından gerçekleştirilmiştir. Ancak “tarih yazıcılığının babası” olarak Herodotos anılmaktadır.
Herodotos (M.Ö. 484-425 civarında yaşamıştır) antik Yunan’da yaşamış bir tarihçidir. “Tarihler” adlı eseri, bilinen en eski tarihsel anlatımlardan biridir ve bu nedenle “tarih yazıcılığının babası” olarak kabul edilir. Herodotos, olayları kronolojik bir sırayla sunmuş, farklı kültürleri ve halkları tanımlamış ve ayrıca kendi gözlemleriyle duyduğu hikayeleri bir araya getirerek bir tür tarih ve coğrafya karışımı bir anlatım sunmuştur. O dönem için oldukça yenilikçi bir yaklaşım benimsemiştir.
Ancak Herodotos’un yaklaşımı tamamen objektif ve eleştirel değildir. Hikayeleri sorgulamadan aktardığı ve bazen mitolojik unsurları tarihsel olaylarla birleştirdiği için eleştirilmiştir. Bu nedenle, ondan sonra gelen tarihçi Thukydides, tarihsel olayları daha eleştirel ve sistematik bir yaklaşımla yazmıştır ve tarih yazıcılığında daha objektif bir yaklaşımın öncüsü olarak kabul edilir.
Özetle, Herodotos tarih yazıcılığının babası olarak anılsa da, tarihin yazılmasında ve incelenmesinde önemli rol oynayan birçok tarihçi ve medeniyet vardır.
Tarih ilk nerede başladı?
Tarih, insanlık tarihinin çok erken dönemlerine kadar uzanır ve bu nedenle tam olarak nerede ve ne zaman başladığına dair kesin bir başlangıç noktası belirlemek zordur. Ancak tarih yazımı ve kaydedilmiş tarih, çeşitli medeniyetlerin kayıtlarında ve yazılı belgelerinde ortaya çıkmıştır.
Tarih yazımının başlangıcıyla ilgili olarak, Sümerlerin Mezopotamya’da (günümüzdeki Irak’ın bir kısmı) M.Ö. 4. binyılda cuneiform yazıyı kullanarak ticaret, hukuk, tapınak faaliyetleri ve olaylar hakkında yazılı kayıtlar tuttuğu bilinmektedir. Bu yazılı kayıtlar, düşünüldüğünde, tarihsel yazının erken örnekleridir.
Aynı dönemlerde, Mısır’da da hierogliflerle yazılmış belgeler ortaya çıkmıştır. Bu belgeler, firavunların hükümet faaliyetleri, tapınak işleri ve diğer tarihsel bilgilere dair önemli kaynaklardır.
Diğer bölgelerde de benzer şekillerde tarih yazımı başlamıştır. Örneğin, Çin’de M.Ö. 14. yüzyıla kadar uzanan kayıtlar vardır. Hint altkıtasında da Veda metinleri gibi çok eski yazılı kaynaklar mevcuttur.
Dolayısıyla, tarih yazımının başlangıcı, farklı medeniyetlerin yazılı kayıtlarının ortaya çıktığı dönemlere ve bölgelere dayanmaktadır. Tarih, bu yazılı kayıtların bir araya getirilmesi ve analizi ile şekillenmiş ve evrensel bir disiplin haline gelmiştir. Ancak insanlar olayları ve deneyimleri aktarmak ve hatırlamak için sözlü gelenekleri binlerce yıl boyunca kullanmışlardır, bu nedenle yazılı tarih öncesine dayanan çok daha eski bir tarih anlatım geleneği vardır.